انواع پرتال

درباره دسته بندی های پروتال ها همانطور که هنوز در معنای کاربردی آن ابهامات و برداشت های مختلفی وجود دارد ، در انواع آن نیز نظریات مختلفی وجود دارد که من نظریات مختلف را می گذارم و تایید و تصدیق آن را به خود خواننده وامیگذارم .

اکثرا افراد درباره انواع پورتال این گونه می گویند که :

انواع پورتال ها

یک سازمان مجموعه متنوعی از کاربران دارد که از جمله آنها می توان به مشتریان، شرکا، کارمندان اشاره کرد. همه این کاربران علاقه مندند از اطلاعات و خدمات آن سازمان استفاده کنند. کاملا آشکار است که هر کدام از آنها نیازهای خاص و اغلب متفاوتی دارد. برای پاسخگویی به این تنوع، انواع مختلف پورتال ایجاد شده و مورد استفاده قرار می گیرد. به طور کلی بر حسب چگونگی پاسخگویی به نیازهای کاربران، پورتال ها را می توان در چهار گروه زیر دسته بندی کرد:

(Business to Customer Portal (B2C

این نوع از پورتال با سیستمهای CRM [1] مرتبط بوده و دسترسی مستقیم مصرف کننده را به مجموعه وسیعی از اطلاعات و خدمات فراهم می کند – برای مثال، اطلاعاتی مانند "راهنمای استفاده از محصولات" و "وضعیت سفارش مشتری " در خرید های خود و همچنین امکانات ارتباطی کاربر با بخش پشتیبانی مشتریان در این پورتال ها پیش بینی می شود. مانند هر پورتال دیگری، یک پورتال B2C معمولا در قد و قواره ای ارائه می شود که نیازهای مشتریان خود را پاسخ دهد.

(Business to Business Portal (B2B

نوع دیگر پورتال در زنجیره مدیریت منابع شکل می یابد. در این نوع پورتال اطلاعات لازم برای تولید کنندگان،تهیه کنندگان، نمایندگی ها و همچنین توزیع کنندگان، به گونه ای مناسب و دسته بندی شده جمع آوری و در اختیار آنان قرار می گیرد. نمونه عمومی پورتال B2B - برای مثال، یک شریک تجاری را قادر می کند تا به بخشهایی از اطلاعات و امکانات مانند سفارش خرید و صدور فاکتور دسترسی داشته و از امکانات این بخشها استفاده کند. به هم پیوستن برنامه های کاربردی یکی از پیشنیازهای لازم برای یکپارچه سازی محیط های تجاری در بستری واحد و ایجاد محیط مجازی لازم برای کسب و کار است. محیطی که در آن امکان تهیه کالا یا خدمات، صدور صورت حساب خرید و فروش، دسترسی به اطلاعات تولید و دیگر امکانات مرتبط با نیازها فراهم می اید.

B2E

این پورتال ها که اغلب با عنوان پورتال های اینترانتی شناخته می شوند معمولا به منظور تجمیع، انتشار و به اشتراک گذاری اطلاعات و خدمات به پرسنل یک سازمان ایجاد می شوند. B2E ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:

- پورتالهای کارکنان که امکان دسترسی به محتویات به هم پیوسته ای مانند اخبار شرکت، اطلاعات سخت افزاری و نرم افزاری، موتور جستجو و منابع فنی و گزارشها را در اختیار می گذارد. اطلاعات این نوع پورتال معمولا در دسترس همه کارکنان یک سازمان قرار می گیرد. این پورتال کارکنان و شاغلین یک سازمان را قادر می کند تا از طریق گپ و گروههای گفتگو با یکدیگر در تماس بوده و با یکدیگر همکاری کنند. عموما، این پورتال ها امکاناتی نظیر ثبت نام در یک کلاس و یا یک اردو را نیز در اختیار کاربر خود قرار می دهند. به علاوه کاربران این پورتال معمولا می توانند اطلاعات شخصی خود مانند نام و کلمه عبور را تغییر دهند.

- Knowledge worker portal که با یک یا مجموعه اهداف مشخص مثلا فروش یک محصول ایجاد می گردد. این پورتال ها مجموعه ای از محتویات را به منظور پشتیبانی از فرآیند یا فرآیندهای مشخصی در اختیار می گذارند. برای مثال یک برنامه تکنسین خودکار ممکن است نیازمند منابعی از برنامه های کاربردی دیگر مثلا برنامه های تعمیر و نگهداری باشد تا بتواند اطلاعات لازم در زمینه تاریخچه بازبینی و تعمیر، زمان بندی تجهیز و یا قطعات و لوازم مورد نیاز برای تعمیر آن را کسب کند.

پورتال های عمومی ( Mega Or Public Portal )

این پورتال ها با عنوان پورتال های اینترنتی شناخته می شوند و مهمترین ویژگی آنها فراوانی مخاطبانشان است. این نوع از پورتال ها نیز در دو گروه دسته بندی می شوند:

- پورتال های عمومی که تمامی کاربران اینترنت را مخاطب قرار می دهند (برای مثال Yahoo ، Excite، Google و مانند آن)

- پورتال های خاص ( صنعتی، بازرگانی، خدماتی ) که به آنها پورتال های عمودی نیز گفته شده و مخاطبان محدود و مشخصی دارند ( مانند پورتال های بانکها، سازمانهای دولتی، وزارتخانه ها و ... )

باید توجه داشت که یک پورتال می تواند از پیوند انواع پورتال های دیگر ایجاد شود. به علاوه همانطور که یک سازمان کاربران متنوعی دارد، می تواند ( و گاهی نیز لازم است ) که پورتال های مختلفی برای پشتیبانی از نیازهای آنان داشته باشد.

اما در جایی دیگر آقای توماج فریدونی در ای تی ایران دسته بندی ها را این گونه تحلیل کرده و در نتیجه ، پورتال را موضوعی واحد بیان کرده اند :

اکثرا گمان می برند که وب پورتال ها به دو دسته عمومی و تخصصی تقسیم بندی می شوند که پورتال های عمومی ارائه کننده خدمات عمومی و کلی هستند و پورتال های تخصصی ارائه دهنده سرویس ها و مطالب تخصصی که نمی تواند بیشتر از یک موضوع اصلی باشد هستند.

از همین رو در بسیاری از موارد دسته بندی پورتال ها را با اصطلاح عمودي (Vertical) و افقي (Horizontal) انجام می دهند، البته از نظر من این دسته بندی چندان صحیح و کامل نیست و ممکن است باعث اشتباهاتی در باب تشخیص پورتال شود.

همچنین بعضی معتقد اند پورتال به دو دسته دیگر با اصطلاح کاربردی و اطلاعاتی نیز تقسیم می شود. که البته این طرز فکر کاملا اشتباه ست چرا که خاصیت اصلی پورتال ارائه سرویس و اطلاعات در کنار هم است. در صورتی که وب پورتال را غیر از این تقسیم بندی کنیم در حال بررسی وب سایت هستیم نه پورتال!

از طرف دیگرعده ای بیان می کنند پورتال ها چهار دسته کلی تقسیم می شوند که عبارتند از:

• Business to Customer Portal (B2C)
• Business to Business Portal (B2B)
• B2E
• Public Portal

در این دسته بندی پورتالB2C تنها خاصیت خرید و فروش بین شرکت ها و کاربران را دارد؛
پورتال B2B تنها خاصیت معامله و خرید فروش بین شرکت ها با یکدیگر دارد

B2E خود به دسته "پورتال کارکنان" با امکان دسترسی به یک سری اطلاعات به هم پیوسته را فراهم می کند و در دسته دیگر" worker portal” که با یک یا مجموعه اهداف مشخص مثلا فروش یک محصول ایجاد می گردد
و در نهایت پورتال های عمومی که به دو دسته " Horizontal " هستند ( مشابه یاهو) و دسته " Vertical " تقسیم می شوند. در این تعریف پورتال های عمودی را می توان پورتال های سازمانی دانست.

در چنین دسته بندی عملا یک خاصیت را چند بار تعریف کرده ایم در صورتی که می توانستیم دسته بندی مختصر تر و به مراتب مفید تری داشته باشیم!

نظر شما چیست؟آیا با توجه به تعاریف بالا سیر موضوعات فرد جز وظایف یک وب پورتال است؟ قطعا جواب منفی خواهد بود چرا که همانطور که گفته شد وب پورتال ها اساسا دروازه ورود کاربران به حیطه وب هستند و در حال حاضر برای یک موضوع واحد تا این حد محتویات با فرمت های گوناگون وجود ندارد که برای دسترسی به آنها نیاز به یک خط دهنده و طبقه بندی کننده اطلاعات داشته باشیم.

از طرف دیگر گفتیم که اصلی ترین آیتمی که دلیل اثبات وجود یک وب پورتال است ارائه همزمان خدمات و محتویات به صورت یکجاست.

پیرو موراد ذکر شده بالا متوجه می شویم که پورتال های سازمانی نیز وجود خارجی ندارند .

منظور از معماری پورتال تعریف و توجیه پروژه در یک چهارچوب خاص به دسته های

• نوع برنامه نویسی
• نوع مدیریت پروژه
• نوع طرح توجیه اقتصادی
و سایر گزینه های موثر در تشکیل و تهیه می باشد.

ضرورت تعریف معماری در پورتال ها را می توان پیشگیری از بروز اشتباهات احتمالی؛ تامین امنیت بالا، صرفه جویی های بسزا در هزینه ها و مانند این دانست.

بعضا بسیاری گمان می کنند معماری پورتال ها یک کلیشه است که در هر زمان و برای هر پروژه ای به یک نحوه اجرا می شود در صورتی که تصور صحیح می بایست معماری را برای هر پورتال بنا بر خاصیت های زمانی، موقعیتی، فرهنگی و ریالی ؛ با در نظر گرفتن ملزومات تعریف کند.

درواقع با چنین شرایطی معماری پورتال را می توان Presentation پروژه پورتال دانست که اطلاعات جامعی و اصلی را در باره چگونگی تهیه ، راه اندازی و نگهداری پورتال به ما می دهد و همگی تاثیر گرفته از ویژگی های پورتال هستند که در بخش های قبلی در مورد آن صحبت شد.

این presentation را می توان به دو دسته کلی تقسیم کنیم:
• کاربری و مدیریت ما و پورتال
• کاربری و مدیریت مشتری ما و پورتال

نکته حایز اهمیت اینجاست که نوع مدیریت پروژه و استاندارد های به کارگرفته شده ستون های پورتال ها تلقی می گردند و این استاندارد ها دائما در تعامل با یکدیگر اند و در صورت نقض قوانین هر یک خسارات جبران ناپذیری به خود و سایر ستون های پروژه و در نهایت کل پروژه وارد می کنند.